Jak rozlicza się czas pracy?

Prawidłowe rozliczanie czasu pracy jest nie tylko obowiązkiem prawnym pracodawcy, ale także stanowi zabezpieczenie dla interesów pracownika, który w ciągu doby powinien znaleźć czas i na wykonywanie obowiązków i na odpoczynek. Czas, jaki przeznacza się na pracę, rozliczany jest na różne sposoby. Wynika to głównie z jego wymiaru, czyli liczby godzin wyznaczonych do przepracowania w tygodniu oraz systemu czasu pracy. Zanim jednak zacznie się rozliczać przepracowane godziny, warto dowiedzieć się, co kryje się pod definicją słowa – czas pracy. Czas pracy prawnie określany jest jako czas, w którym pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub innym miejscu przeznaczonym do wykonywania obowiązków. To za te godziny, zgodnie z umową przysługuje mu odpowiednie wynagrodzenie.

W jaki sposób oblicza się czas pracy?

Podstawowy czas pracy rozliczany jest w systemie pięciodniowym w ciągu tygodnia po 8 godzin na dobę. Przez 7 dni zatem przeciętny pracownik przepracuje około 40 godzin. Na podstawie tych ustalonych norm pracodawca określa wymiar czasu pracy pracownika, w którym decyduje o liczbie godzin i dni do przepracowania. Aby otrzymać taki wynik, musi pomnożyć 40 godzin pracy przez liczbę tygodni w okresie rozliczeniowym (jakim może być i najczęściej jest np. miesiąc), dodać do niej iloczyn 8 godzin i liczby dni, które pozostały w danym okresie rozliczeniowym poza wspomnianymi tygodniami. Przy czym warto pamiętać, że wynik ten jest redukowany np. o usprawiedliwioną liczbę nieobecności. Na uwadze należy mieć też święta, oznaczające dni wolne od pracy, podczas których nie są naliczane godziny pracy.

Na takiej samej zasadzie oblicza się czas pracy osób zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin. Ustawowo określane są jeszcze specjalne systemy pracy takie jak: równoważny system pracy (w którym liczba godzin pracy, jak i system rozliczeniowy jest dłuższy niż podstawowy), pracę w ciągłym ruchu (zezwalającą na wydłużenie czasu pracy do 43 godzin w ciągu tygodnia w określonych przypadkach), system skróconego tygodnia pracy (w którym dopuszczalna jest praca do 12 godzin przez mniej niż 5 dni w tygodniu), system pracy weekendowej (gdzie dobowa liczba godzin może zostać wydłużona), system przerywanego czasu pracy (określający długość jednej, niepłatnej przerwy w ciągu godzin pracy) oraz system zadaniowego czasu pracy (odnoszący się do uwzględnienia czasu pracy na wykonanie konkretnych zadań).

Czym jest rozkład czasu pracy?

Poszczególne systemy czasu pracy zobowiązują pracodawcę do stworzenia dla każdego pracownika rozkładu czasu pracy, czyli planu godzin i dni, w których musi wykonać swoje obowiązki wynikające z zatrudnienia. Rozkład czasu pracy musi zostać przedstawiony pracownikowi na co najmniej 7 dni przed rozpoczęciem pracy w wyróżnionym okresie. Może on odnosić się do różnych godzin rozpoczynających pracę w określonych dniach, przy jednoczesnej nienaruszalności prawa pracownika, co do minimalnego dobowego i tygodniowego odpoczynku. Co istotne, każdy pracownik w pisemnym wniosku może zwrócić się do przełożonego o ustalenie indywidualnego rozkładu czasu pracy w ramach  systemu czasu pracy, którym jest objęty.